Scherven brengen cultuur

De eerste tekenen dat er iets bijzonders ging gebeuren in de parkeergarage Het Loo kreeg ik van de winter mee toen ik het nieuwe Amphion bezocht. Flarden van dichtregels zag ik op de rode muren voorbij komen: ‘Alles wat zou gebeuren was er altijd al…’ en ‘Dit is niet op zolder gevonden maar in de grond…’, beginregels van gedichten van Esther Jansma. En ook heel bijzonder: ik ervaar geen eng bunkergevoel. Dankzij binnenvallend daglicht en goed afgebakende parkeerhavens en voetgangersgangen voelt de mens zich er veilig; Hoe is het mogelijk? Een verademing.

Het kunstwerk heeft heel wat voeten in aarde gehad. Letterlijk. Het is gemaakt met archeologische vondsten uit de grond van Doetinchem. Scherven uit Romeinse tijd, de Middeleeuwen en nog weer later zijn als een legpuzzel in elkaar gelegd. De argeloze voorbijganger ziet eerst brokstukken en geen verband. In een cynische bui zou hij er de culturele kaalslag, veroorzaakt door het huidige kabinet, erin gevisualiseerd kunnen zien. Maar wat schetste mijn verbazing toen ik het kunstwerk zijn ware gestalte zag krijgen.

De op honderdtwintig roestvrije staken van staal gemonteerde keramieke brokken vormen een zogenaamde anamorfose. Door op een bepaalde plek te gaan staan en mijn ene oog dicht te knijpen zie ik een figuur ontstaan. Het lijkt wel fijn geschilderd, dankzij de verschillende kleuren en texturen van de scherven. Goede kunst geeft langzaam zijn geheim prijs: als men vanaf de loopbrug door het magische gaatje onder een speciale hoek naar beneden kijkt ziet men de afbeelding van een zogenaamde zakheilige ontstaan. Een 18^e eeuwse talisman die in de buurt is gevonden. Een kleinood van nog geen 2,8 cm hoog en 1 cm breed. Het stelt Franciscus van Assisi voor. Dat om exact te zijn gevonden is op 51˚ 58’ 13’’ N.B. en 6˚ 17’ 12’’ O.L. Dat is daar in de buurt, niet ver van de kruising Ruimzichtlaan met de Frielinkstraat. De beeldende kunstenaar Cornel Bierens heeft het allemaal precies genoteerd in graden, minuten en seconden noorderbreedte en oosterlengte. De notities zijn te volgen op de gemeentelijke webstee. Alles valt in elkaar, een pracht werk. 


Als ik de garage uitloop lees ik in een vitrine de twee gedichten van archeologe Jansma nu helemaal. De scherven hebben hun derde leven gekregen. Weer onder de grond, nu in parkeerdek  -1 en -2. Alles klopt; poëzie, beeldende kunst, architectuur, archeologie hebben elkaar gevonden. De veroorzakende zakheilige zelf staat in een reliekschrijn tegenover het kijkgaatje in pure schoonheid mooi te wezen. Komt dat zien!

Lees ook: De Gelderlander | Zakheilige kleurt parkeergarage Het Loo

Filosoferen met kinderen over kunst

Filosoferen met kinderen over kunst voor scholen en culturele aanbieders

Filosoferen is een prachtige manier om kinderen te laten nadenken over vragen die kunstwerken oproepen. In de galerie, een museum of in de klas, filosoferen over kunst kan overal. Aan de hand van een beeldend kunstwerk gaan leerlingen filosoferen en het leuke is, iedereen kan het! In samenwerking met Kunstbalie heeft EDU-ART de dvd Filosoferen met kinderen over kunst gemaakt. Daarop is een aantal inspirerende filosofische gesprekken te zien o.a. bij het Kröller-Müller Museum, Museum de Pont en in de klas. Op de dvd zijn gespreksleiders te zien die zelf een training hebben gehad van kinderfilosoof Marja van Rossum van Groot Denkraam. Als vervolg op de dvd gaan binnenkort twee pilots van start onder begeleiding van EDU-ART. Een pilot in Museum Nairac te Barneveld en een pilot in galerie Espace Enny in Laag Keppel.

'Filosoferen met kinderen over kunst' hoe werkt dat?
Door de gespreksleider wordt een beeldend kunstwerk geselecteerd wat als uitgangspunt dient voor het filosofische gesprek. De leerlingen gaan eerst het kunstwerk goed bekijken en vervolgens wordt door de gespreksleider een filosofische startvraag gesteld. De kinderen worden uitgenodigd tot deelname aan een open gedachtewisseling. De gespreksleider luistert, vraagt door en houdt het gesprek dicht bij de belevingswereld van de kinderen, hij verduidelijkt interessante opmerkingen zodat ook andere kinderen hierop in kunnen gaan. Op de dvd is te zien dat kinderen erg leuke en pakkende reacties hebben op de kunstwerken. De visie en het gevoel van de kinderen komen goed tot hun recht, waardoor mooie gesprekken ontstaan. Zowel de kunst als het filosofisch gesprek kan voor de kinderen een scala aan nieuwe ideeën, gezichtspunten en mogelijkheden blootleggen.
Het filosofisch gesprek kan zowel op school met een kunstwerk in de klas, als in een culturele instelling (galerie, museum, kunstuitleen etc.) plaatsvinden.

Filosoferen over kunst als startpunt voor een 'Creative partnership'
Een filosofiegesprek kan eenmalig plaatsvinden, maar het kan ook worden ingezet bij een partnerschap tussen een school en een culturele aanbieder (bv: galerie, museum, kunstuitleen of beeldend kunstenaar). Het betreft namelijk een educatieve activiteit die voor lange termijn inzetbaar is. Elke ontmoeting biedt immers een nieuwe invalshoek voor een filosofisch gesprek. Zowel voor een culturele aanbieder als voor een school kan het interessant zijn om een langdurige samenwerking op te bouwen. Zo'n Creative partnerschip zorgt voor een goede afstemming op elkaars wensen en visie op cultuureducatie. Deze vorm van cultuureducatie is geschikt voor culturele instellingen die op een eenvoudige manier een goed educatief product met kwaliteit en diepgang willen bieden aan het onderwijs, zonder veel voorbereidingstijd te investeren. We denken bijvoorbeeld aan galerieën, kunstinitiatieven, kunstuitlenen, kunstmanifestaties, openbare kunstroutes, ateliers en bibliotheken met expositieruimtes. Onze verwachting is dat Filosoferen met kinderen over kunst een vorm van cultuureducatie is die goed bij instellingen zoals de bovengenoemde zou kunnen passen, omdat:
• Het toepasbaar is bij elke tentoonstelling met beeldende kunst: schilderijen, foto's, beelden, installaties, maar ook bij kunst in de openbare ruimte.
• Het vergt weinig voorbereiding en is daarom last-minute inzetbaar, wat handig is in bijvoorbeeld een galerie of expositieruimte waar de tentoonstellingen vaak wisselen.
• Er weinig geïnvesteerd hoeft te worden, eenmalig bijvoorbeeld een training in filosoferen met kinderen over kunst, daarna heeft u altijd goed educatief aanbod in huis voor het onderwijs.
• Het toepasbaar is voor meerdere doelgroepen (filosoferen is niet alleen leuk voor kinderen maar ook voor volwassenen!).

'Filosoferen over kunst' interessant voor uw school?
EDU-ART hoopt scholen en culturele aanbieders op het gebied van beeldende kunst enthousiast te maken voor het filosoferen met kinderen. Met name scholen en instellingen die in meer landelijk gebied liggen, want daar is weinig educatief aanbod op het gebied van moderne en hedendaagse beeldende kunst. Het zou een meerwaarde hebben als onderwijs en culturele instellingen op deze manier in hun eigen omgeving met elkaar kennis maken. Lopend of op de fiets naar bijvoorbeeld een galerie in de buurt van de school is wel zo praktisch en erg leuk bovendien!Het filosoferen over kunst sluit goed aan bij authentiek leren en ervaringsgericht onderwijs, want filosoferen gaat uit van de gedachten en ervaring van het kind zelf. Daarnaast leent het filosoferen zich ook goed voor de Brede School.

Wilt u ook filosoferen met kinderen over kunst?
We realiseren ons dat er behoefte kan zijn aan scholing op maat. Deze willen we mogelijk maken op basis van behoefte. EDU-ART adviseert u graag over de mogelijkheden die het best bij uw school of instelling passen. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om een training te volgen tot filosofisch gespreksleider of om expertise van een kinderfilosoof in te zetten voor het gesprek. De ene galeriehouder of leerkracht zal misschien zelf getraind willen worden om een filosofisch gesprek te kunnen voeren en de ander prefereert wellicht expertise van buitenaf.
Daarvoor, en voor vragen over dit project kunt u contact opnemen met Rose Figdor, adviseur EDU-ART. Email: r.figdor@edu-art.eu, telefoonnummer: 06 10 68 15 05.

De DVD
De dvd Filosoferen met kinderen over kunst is te bestellen bij het Kröller-Müller Museum. Voor niet-Gelderse instellingen bij Kunstbalie in Tilburg. De dvd geeft een beeld van hoe filosofiegesprekken eruit kunnen zien en is bedoeld om te inspireren, het is geen instructie dvd. We laten hem u graag zien om hierover met u in gesprek te gaan.